Μια «χορταστική» βόλτα στη Κομοτηνή θα διαρκέσει ένα ολόκληρο πρωινό. Ξεκινάτε από την Κεντρική πλατεία Ειρήνης. Πίσω από το Ηρώο βρίσκεται το άλσος της Αγίας Παρασκευής. Στη συνέχεια, επισκεφτείτε το ίδρυμα Παπανικολάου, ύστερα από συνεννόηση στο τηλέφωνο: +30 25310 22015. Το ίδρυμα και το κτήριο είναι προσφορά του ευεργέτη της πόλης Νικολάου Ζ. Παπανικολάου. Ο β΄ όροφος φιλοξενεί το μουσείο με σπάνια εκθέματα: χειρόγραφα σε πάπυρο ή περγαμηνή, κεραμικά κ.ά. Αμφιθέατρο, 420 θέσεων καταλαμβάνει τον  α΄ όροφο. Στο ημιυπόγειο λειτουργεί εκθεσιακός χώρος. Στη συνέχεια, ακολουθώντας τη Λεωφόρο Ηρώων σε 300μ. φτάνετε στο στρατόπεδο Μουζιοπούλου, κτήριο της 21ης Ταξιαρχίας Τεθωρακισμένων, όπου βρίσκεται το Στρατιωτικό Μουσείο. Οι εσωτερικοί του χώροι φιλοξενούν αντικείμενα από την πολεμική ιστορία της νεότερης Ελλάδας, ενώ στον αύλειο χώρο εκτίθενται πολεμικά οχήματα, άρματα, οπλικά συστήματα και αεροσκάφη. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι περιοδικές εκθέσεις. Είσοδος ελεύθερη τηλέφωνο: +30 253105 4214. Ωράριο λειτουργίας: Τρίτη - Παρασκευή: 09:00-14:00 Τετάρτη: 17:00-20:00 Σάββατο-Κυριακή: 10:00-13:00 Στην οδό Χαρ. Τρικούπη περνάτε από το Δικαστικό μέγαρο που βρίσκεται ακριβώς δίπλα στο παλαιό Δικαστικό μέγαρο που δεν είναι επισκέψιμο διότι πρόκειται να αναστηλωθεί. Το κτήριο, σύμφωνα με πληροφορίες, μελετήθηκε και κατασκευάστηκε από Ολλανδό Αρχιτέκτονα περί το 1870, επί Σουλτάνου Αβδούλ Αζίζ και του διαδόχου του Αβδούλ Χαμίτ Β΄ για λογαριασμό της τότε Οθωμανικής Διοίκησης. Λειτούργησε ως Διοικητήριο ως τον Ιούλιο του 1913. Ακολουθώντας την οδό Μάνεση και έχοντας στα δεξιά σας ένα από τα τεμένη της πόλης αλλά και έναν από τους παλαιοτέρους μεντρεσέδες, φτάνετε στον Πύργο του Ρολογιού, τοπόσημο της Κομοτηνής. Πύργος του Ωρολογίου Ο Πύργος του Ωρολογίου χτισμένος στα 1884, επί Σουλτάνου Αμπντούλ Χαμίτ του Β΄, πήρε τη σημερινή του μορφή από παρεμβάσεις της δεκαετίας του 1950. Πίσω από τον πύργο υψώνεται ο μιναρές του Γενί Τζαμί, από τον εξώστη του οποίου ο μουεζίνης καλεί τους πιστούς του Ισλάμ στην προσευχή. Στο προαύλιό του στεγάζεται η Μουφτεία Κομοτηνής. Στην ΝΔ πλευρά του πύργου βρίσκεται η πεζοδρομημένη εμπορική οδός Ερμού, ενώ στην ΒΑ πλευρά, στην παραδοσιακή πλατεία του Ηφαίστου, τα εργαστήρια του λευκοσιδήρου, τα γνωστά τενεκετζίδικα, δίνουν ένα μοναδικό χρώμα στην παρακείμενη αγορά της πόλης. Νέο Τέμενος Γενί Τζαμί Το τέμενος ιδρύθηκε στα τέλη του 16ου α ι. (1585) και ε ίχε έ ναν τρούλο και πέντε μικρότερους. Σύμφωνα με επιγραφή στη νότια είσοδο, ανακαινίστηκε και επεκτάθηκε το 1902. Μπαίνετε (χωρίς παπούτσια και με καλυμμένο το κεφάλι) από την μνημειακού χαρακτήρα είσοδο. Το μαρμάρινο μιχράμπ με τον γλυπτό διάκοσμο και τα διακοσμημένα με άνθη και βλαστούς πλακίδια της Προύσας αιχμαλωτίζουν το βλέμμα. Το ίδιο και το μαρμάρινο μινμπέρ με τα ανάγλυφα φυτικά και γεωμετρικά σχέδια. Το τέμενος ονομάζεται «Νέο» (Γενί ) Τζαμί, καίτοι παλαιότερο κατά 25 περίπου χρόνια από το λεγόμενο «Παλαιό» (Εσκί )Τζαμί Διασχίζετε την αυλή του τεμένους, βγαίνετε στην οδό Ερμού και στρίβετε προς τα δεξιά. Αφού περάσετε κάθετα την οδό Ιωαννίνων, δώστε προσοχή στα μικρομάγαζα που βρίσκονται δεξιά σας ενταγμένα σε ένα Ιπποδάμειο πολεοδομικό σύστημα με μικρούς δρόμους και πανέμορφες πέργκολες. Στο τέλος της οδού Ερμού, στρίβετε δεξιά προς την οδό Ανδρούτσου και μετά από 100 μ. φτάνετε στη Δημοτική Αγορά και το παλαιό τέμενος. Αφού ρίξετε μια γρήγορη ματιά στα τοπικά προϊόντα της περιοχής που θα βρείτε σε αφθονία, ποιότητα και καλές τιμές επισκεφτείτε το παλαιό τέμενος. Παλαιό Τέμενος (Εσκί Τζαμί) Το μεγάλων διαστάσεων τέμενος ιδρύθηκε το 1608/9. Σύμφωνα με επιγραφή, ανακαινίστηκε το 1677/78. Στην εξωτερική του όψη ξεχωρίζει ο εντυπωσιακός μιναρές με τους δυο εξώστες και στο εσωτερικό το μιχράμπ, με τη λιτή του διακόσμηση και το απλό ξύλινο μινμπέρ.Εκκλησιαστικό Μουσείο Μετά την επίσκεψη στο Εσκί τζαμί, από την οδό Ξενοφώντος, με κατεύθυνση την οδό Βενιζέλου φτάνετε σε λίγα μέτρα στο Ιμαρέτ, το παλιό μουσουλμανικό πτωχοκομείο, από τα παλαιότεραοθωμανικά μνημεία της Θράκης (1360-1380). Εργασίες που πραγματοποίησε η αρχαιολογική υπηρεσία επανέφεραν το κατεστραμμένο κτήριο στην αρχική του μορφή. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι για την επισκευή της στέγης, συλλέχτηκαν κεραμίδια από παλιά σπίτια της Κομοτηνής. Σήμερα στεγάζει το Εκκλησιαστικό Μουσείο της Ιεράς Μητροπόλεως Μαρώνειας και Κομοτηνής. Τα εκτιθέμενα εκκλησιαστικά αντικείμενα συγκεντρώθηκαν από τους ναούς της οικείας Μητροπόλεως καθώς και από τις δωρεές των προσφύγων που εγκαταστάθηκαν εδώ μετά το 1924 και καλύπτουν το χρονικό διάστημα από τον 16ο έως τις αρχές  του 20ου αι. Τηλέφωνο: +30 25310 34177. Ωράριο λειτουργίας: Τρίτη, Πέμπτη, Κυριακή: 10:30-13:00. Τετάρτη και Παρασκευή: 17:00-20:00. Σάββατο: 10:00-13:30 Μετά το Μουσείο φτάνετε στην οδό Βενιζέλου, από τους ομορφότερους εμπορικούς πεζόδρομους της Κομοτηνής. Στρίβετε αριστερά μέχρι να συναντήσετε την οδό Γ. Σεφέρη. Στρίβετε δεξιά για 20 μ. και στη συνέχεια πάλι δεξιά ακολουθώντας την οδό Κούλογλου όπου βρίσκονται δύο από τα εναπομείναντα αρχοντικά της πόλης τα οποία ανήκουν στο Δήμο Κομοτηνής και έχουν αναστηλωθεί. Το δεύτερο που θα συναντήσετε είναι το Αρχοντικό του Ηπειρώτη Σκουτέρη, χτισμένο, πιθανόν από Ηπειρώτες μαστόρους, στα τέλη του 19ου αιώνα. Η οικογένεια Σκουτέρη διακρίθηκε στην οικονομική, κοινωνική και πολιτική ζωή της Κομοτηνής. Τoκτήριο, με τις λιτές νεοκλασικές γραμμές, αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα αρχιτεκτονικής κατοικίας νεότερης εποχής της αστικής τάξης της Θράκης. Ενσωματώνει την εγχώρια τεχνική δόμησης με τις ευρωπαϊκής προέλευσης τοιχογραφίες του ορόφου. Αποτελεί Δωρεά της Βασιλικής Σκουτέρη – Δίντσογλου προς τον Δήμο Κομοτηνής και στεγάζει το Θρακικό, Εθνολογικό, Ιστορικό και Πολιτιστικό Μουσείο Κομοτηνής και Θράκης. Η αρχιτεκτονική, η διακόσμηση, τα έπιπλα και τα αντικείμενα του Μουσείου αποδίδουν τη ζωή της αστικής τάξης της πόλης και την ατμόσφαιρα της εποχής στο μεταίχμιο 19ου και 20ου αιώνα. Ωράριο λειτουργίας: Τρίτη - Παρασκευή 9:00 - 14:00. Σάββατο 10:00 - 14:00 Τετάρτη και Παρασκευή 18:00-20:00. Τηλέφωνο: +30 25310 30313.Στο τέρμα της Κούλογλου, στρίβετε δεξιά στην Γ. Νικολάου και αμέσως αριστερά στην Βενιζέλου. Στο τέλος της, στρίβετε δεξιά και μπαίνετε στο βυζαντινό Φρούριο, το μεγαλύτερο και αρχαιότερο (4ος αι.) μνημείο της πόλης, λιθόκτιστο με ισχυρή κεραμοκονία. Το ύψος του έφτανε στα 9,60μ. Είχε δυο κύριες εισόδους στην ΝΔ και την ΝΑ πλευρά. Το 1363 οι Οθωμανοί χτίζουν τα τζαμιά τους με υλικά από το τείχος του. Το 1910, οι Βούλγαροι κατεδαφίζουν τους πύργους και ένα μεγάλο μέρος του τείχους. Μέσα στα όριά του, στο βορειοδυτικό άκρο, είναι κτισμένο το Μητροπολιτικό Μέγαρο σε βυζαντινό ρυθμό. Στην ανατολική πλευρά του, βρίσκεται ο Μητροπολιτικός Ναός Κοίμησης της Θεοτόκου (1812), τετράκλιτος με νάρθηκα, ξυλόστεγος και το δάπεδό του βρίσκεται σε χαμηλότερο επίπεδο από αυτό του γύρο χώρου. Χτίστηκε πάνω στα θεμέλια βυζαντινού ναού, για το οποίο έχουμε αναφορά στα 1548 από τον περιηγητή Pierre Belon. Ο ναός έχει κηρυχθεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο. Σημαντική από καλλιτεχνική άποψη είναι η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, που μπορεί να χρονολογηθεί μεταξύ 15ου και 16ου αι. Θαυμάστε το περίτεχνο τέμπλο με το δαντελωτό διάκοσμο (ηπειρώτικη σχολή), τον δεσποτικό θρόνο και τον άμβωνα. Με νότια κατεύθυνση, βγαίνετε από το φρούριο. Στα δεξιά σας βρίσκετε το πρόσφατα ανακαινισμένο κτήριο της Λέσχης Κομοτηναίων που χρονολογείται στις αρχές του 20ου αιώνα. Ακριβώς απέναντι συναντάτε το αξιολογότερο και ιστορικότερο κτήριο της πόλης την Τσανάκλειο Σχολή. Ο Νέστωρ Τσανακλής, μεγάλος Κομοτηναίος καπνέμπορος, απόδημος στο Κάιρο και ευεργέτης της πόλης χρηματοδοτεί την οικοδόμηση της Ελληνικής Αστικής Σχολής. Το κτήριο κτίστηκε σύμφωνα με τις αρχές του εκλεκτικισμού κυρίαρχης αρχιτεκτονικής άποψης του 19ου αιώνα. Η σχολή δεν πρόλαβε να λειτουργήσει όπως ήθελε ο δωρητής, στέγασε όμως, διαδοχικά το Ορφανοτροφείο (1919), τη Γενική Διοίκηση Θράκης (1922-1954), τη Νομαρχία Ροδόπης (1954-1972) και την Πρυτανεία του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης ως το 2000. Πίσω από την Τσανάκλειο Σχολή, η πεζοδρομημένη οδός Τσανα- κλή φιλοξενεί παλιά αρχοντικά: την Οικία Αντωνιάδη, το αρχοντικό Μαλλιόπουλου (υπηρεσίες του Δήμου Κομοτηνής και της Ευρωπαϊκής Ένωσης), το πρώην Μητροπολιτικό μέγαρο και την οικία Σιανίδη (1920). Συνεχίζετε ως τον μεγάλο οδικό κόμβο με τον ανδριάντα του Ελευθέριου Βενιζέλου και στρίβετε αριστερά στην Αλ. Συμεωνίδη. Φτάνετε στο μικρό πάρκο. Γύρω του: το Δημοτικό Στάδιο, το κτήριο της Περιφέρειας, τα πρώτα κτήρια του Δημοκρίτειου Πανεπιστήμιου Θράκης, το θερινό δημοτικό θέατρο (700 θέσεων), το παλαιό Ηρώο, έργο του γλύπτη Πέτρου Μοσχίδη (1930). Το αρχαιολογικό Μουσείο Κομοτηνής Είναι το μόνο μαζί με το αρχαιολογικό των Ιωαννίνων, που σχεδίασε ο αρχιτέκτονας Άρης Κωνσταντινίδης σε όλη την Ελλάδα. Είναι ένα αρχιτεκτόνημα με σαφή τα στοιχεία της ανώνυμης αρχιτεκτονικής, αλλά και το λεξιλόγιο του μοντερνισμού. Ένα «δοχείο ζωής», όπως ήθελε τα κτίσματά του ο Άρης Κωνσταντινίδης, όπου αναβιώνει ανάμεσα στο φως και στις σκιές, το παρελθόν του νομού Ροδόπης και της Θράκης του Αιγαίου. Το πιο εντυπωσιακό έκθεμα είναι η χρυσή προτομή του Σεπτιμίου Σεβήρου (193-211 μ.Χ.) η οποία κοσμούσε το κοντάρι των imaginiferi του Ρωμαϊκούστρατού. Είσοδος: 2 ευρώ και 1 ευρώ μειωμένο Τηλέφωνο: +3025310 22411 ithepka@culture.gr Απέναντι από το αρχαιολογικό, βρίσκεται το Μουσείο Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή. Ο Κ. Καραθεοδωρή, καταγόμενος από τη Βύσσα του Έβρου, γεννήθηκε το 1873 στο Βερολίνο. Μαθηματικός διεθνούς κύρους (καθηγητής σε 4 γερμανικά πανεπιστήμια καθώς και στο Μετσόβιο Πολυτεχνείο), αλλά και κορυφαίος μηχανικός, εργάστηκε στη κατασκευή της διώρυγας του Σουέζ. Το μουσείο φιλοξενεί και την αλληλογραφία του με τον μαθητή του Άλμπερτ Αϊνστάιν. Από Ν. Ζωίδη επιστρέφετε προς το κέντρο της πόλης και στα 500μ. στρίβετε δεξιά στην Αγίου Γεωργίου. Στον αρ. 13 το αναστηλωμένο αρχοντικό Πεϊδη, χαρακτηριστικό δείγμα τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής στεγάζει το Λαογραφικό Μουσείο. Τα εκθέματα (φορεσιές, κεντήματα, κομψοτεχνήματα, εργαλεία, και σύνεργα, είδη οικιακής χρήσης) δίνουν ανάγλυφα την εικόνα της παραδοσιακής ελληνικής Θράκης. Πολλά από αυτά προέρχονται από την Ανατολική και Βόρεια Θράκη καθώς και τη Μ. Ασία. Στο Λαογραφικό Μουσείο ανήκει και το ακριβώς απέναντι κτήριο, γνωστό ως αρχοντικό Κουγιουμτζόγλου, το οποίο φιλοξενεί περιοδικές εκθέσεις. Ωράριο λειτουργίας: καθημερινά 10:00-13:00. Τηλέφωνο: +30 25310 25975 Συνεχίζετε στην Αγίου Γεωργίου έως ότου φτάσετε στον Ι. Ναό Αγίου Γεωργίου (19ος αι). Στο ιστορικό 5ο Νηπιαγωγείο του Αγίου Γεωργίου, η Εταιρεία Παιδαγωγικών Επιστημών Κομοτηνής έστησε ένα Μουσείο Θρακικής Παιδείας: νοσταλγικό ταξίδι για κάποιους, μάθημα ιστορίας, για άλλους.