Διαδρομή α_Από την πλατεία Δημοκρατίας στην παλιά πόλη και στο Εκκλησιαστικό Μουσείο Ξεκινήστε από την πλατεία Δημοκρατίας, όριο ανάμεσα στην παλιά και στη νέα πόλη. Διαμορφώθηκε στο δεύτερο μισό του 19ου αι. και φιλοξένησε για πολλές δεκαετίες την εβδομαδιαία υπαίθρια αγορά. Χαρακτηριστικό της, ο Πύργος του Ρολογιού, χτισμένος το 1859. Η κίνηση εδώ δεν σταματά ποτέ. Παίρνετε την οδό Β. Κωνσταντίνου και ανηφορίζετε προς την παλιά πόλη, ενώ στα δεξιά η οδός Π. Τσαλδάρη (ή Κομοτηνής) οδηγεί ανάμεσα από παλιά καταστήματα στις γέφυρες του Κόσυνθου και το ανατολικό άκρο της πόλης. Στα αριστερά, τα στενά σοκάκια οδηγούν στο δυτικό τμήμα της παλιάς πόλης. Η Β. Κωνσταντίνου ήταν παλιά εμπορικός δρόμος και κατέληγε στην ψαραγορά (Μπαλούκ Παζάρ), σημερινή πλατεία Αντίκα. Με τα αναπαλαιωμένα κτήρια και τα πολυσύχναστα καφέ, τις ταβέρνες και τα ζαχαροπλαστεία. Από την Πλατεία Αντίκα, ακολουθείτε την Β. Σοφίας στα δεξιά, η οποία βγάζει στο ποτάμι και μέσω της γέφυρας στη συνοικία Σαμακώφ, στον παλιό δρόμο προς την Κομοτηνή και στα μοναστήρια των λόφων πάνω από την πόλη. Διασχίζετε την περίφημη «παραλία», έτσι αποκαλούν οι ντόπιοι τις νότιες παρυφές της παλιάς πόλης με τα καφενεία και τα κλαμπ και κατευθύνεστε στα δεξιά προς την πλατεία εμπορίου (πίσω από την Πυροσβεστική), όπου διεξάγεται το παζάρι του Σαββάτου. Λίγο πιο κάτω συναντάτε τα κτήρια της Πολυτεχνικής Σχολής. Εκεί βρίσκονταν παλιότερα τα βυρσοδεψία της πόλης. Περνάτε το πάρκο του ξενοδοχείου «Ξενία», διασχίζετε τον δρόμο και έχετε μπροστά σας τον Δημοτικό κήπο που μαζί με το πάρκο του Κολυμβητηρίου προσφέρονται για περιπάτους και αναψυχή. Κινούμενοι πάντα στην οδό Β. Σοφίας, περνάτε τη γέφυρα του Κόσυνθου και στα αριστερά σας ανηφορίζετε στη συνοικία Σαμακώφ, που οφείλει το όνομά της στη Σαμάκοβα της Βουλγαρίας, τόπο προέλευσης των οικογενειών που εγκαταστάθηκαν εδώ τον 18ο αιώνα. Η συνοικία κατοικείται σήμερα από μουσουλμανικές οικογένειες. Εδώ, λειτούργησε και ένα από τα πρώτα σχολεία της Ξάνθης με χρηματοδότηση του πλούσιου καπνέμπορα Θεόδωρου Ζαλάκα. Από τον παλιό δρόμο της Κομοτηνής παίρνετε με το αυτοκίνητο τον ελικοειδή δρόμο που ανεβαίνει μέσα από πυκνό πευκοδάσος στη Μονή Αρχαγγελιώτισσας και στο Εκκλησιαστικό Μουσείο. Το Εκκλησιαστικό Μουσείο της Ιεράς Μητροπόλεως Ξάνθης και Περιθωρίου Το Εκκλησιαστικό Μουσείο της Ιεράς Μητροπόλεως Ξάνθης και Περιθωρίου στεγάζεται στην ανατολική πτέρυγα της Μονής Παναγίας Αρχαγγελιώτισσας. Τα εκθέματα χρονολογούνται από το τέλος της Βυζαντινής περιόδου μέχρι και τις αρχές του 20ου αι. και παρουσιάζουν ένα πανόραμα της ιστορίας της Βυζαντινής και Μεταβυζαντινής Τέχνης στην περιοχή της Θράκης. Η Μονή της Παναγίας Αρχαγγελιώτισσας ιδρύθηκε κατά τη μεσοβυζαντινή περίοδο. Το καθολικό της στη σημερινή του μορφή ανοικοδομήθηκε το έτος 1841, μετά τους καταστρεπτικούς σεισμούς του 1829. Η Μονή πανηγυρίζει την 15η Αυγούστου. Η Μονή είναι ανοικτή καθημερινά. Τηλέφωνο: +30 25410 29799 Διαδρομή β_Από την πλατεία Αντίκα προχωρείτε ευθεία προς την πλατεία Μητροπόλεως. Στον άξονα αυτόν συγκεντρώνονται τα περισσότερα αρχοντικά της ακμής του 19ου αιώνα. Το Δημαρχείο, αρχοντικό Εβραίου καπνεμπόρου χτισμένο το 1830 και αγορασμένο από τον  Δήμο το 1926. Παίρνετε την οδό Παλαιολόγου. Στη γωνία με τη Μαυρομιχάλη, το αρχοντικό Ορφανίδη στεγάζει το Δημαρχείο Ξάνθης. Χτισμένο από Αυστροουγγαρούς αρχιτέκτονες στα τέλη του 19ου αι. ξεχωρίζει για τα σκαλιστά ταβάνια, την αψιδωτή του πόρτα αλλά και τον ψαμμίτη από τη Μάνδρα και τον γρανίτη από τη Ροδόπη που χρησιμοποιήθηκαν στην κατασκευή του. Το Χάνι του Μωυσή δίπλα του είναι ένα από τα πιο χαρακτηριστικά δείγματα πανδοχείου του 1870. Το Κτήριο της Φιλοπροόδου Ενώσεως Ξάνθης, απέναντι από το Δημαρχείο. Λίγο πιο πάνω, στη διασταύρωση των οδών Ορφέως και Αντίκα, ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα της μακεδονικής αρχιτεκτονικής με μεγάλα σαχνισιά και όμορφα  ξυλόγλυπτα στο εσωτερικό, στεγάζει τη Δημοτική Πινακοθήκη, απέναντί του, το αρχοντικό Καλούδη (1877) με τις πανέμορφες ζωγραφισμένες εξωτερικές όψεις. Στην οδό Αντίκα σάς περιμένει το Λαογραφικό Μουσείο. Το Λαογραφικό Μουσείο Ξάνθης Πρόκειται για δύο όμοιες μεταξύ τους κατοικίες οι οποίες κατασκευάστηκαν σε επαφή, με ενιαία στέγη που διαμορφώνεται με αέτωμα. Αναπτύσσονται σε τρία επίπεδα και φέρουν εσωτερικά αξιόλογο τοιχογραφικό διάκοσμο. Η οργάνωση των όψεων και η χρήση των υλικών δημιούργησαν ένα ενδιαφέρον αρχιτεκτονικό στυλ με νεοκλασικές επιρροές. Αρχικοί ιδιοκτήτες ήταν οι καπνέμποροι Αθανάσιος και Παντελής Κουγιουμτζόγλου οι οποίοι χρησιμοποίησαν σχέδια που μετέφεραν από τη Ρωσία πριν το 1860 και τα οποία φυλάσσονται στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών. Το ένα κτίσμα δωρήθηκε το 1968 στη Στέγη και κατά χρήση στη ΦΕΞ, ενώ το δεύτερο αγοράστηκε το 1976. Χρησιμοποιείται ως Λαογραφικό Μουσείο. Εδώ, θα δείτε την έκθεση «Ξάνθη 1860-1940 περίοδος ακμής», με αναφορές στην αστική τάξη και το καπνεμπόριο, την έκθεση «Καθημερινές και σκόλες», με στοιχεία από την αγροτική και κτηνοτροφική ζωή της Θράκης, αλλά και την έκθεση «Επιχειρηματικότητα στην Ξάνθη στις αρχές του 20ου αι. – Επαγγελματίες -Εργατική τάξη», βασισμένη σ’ έναν επαγγελματικό οδηγό του 1910-11. Στον εξωτερικό χώρο βρίσκονται δύο Χαμάμ, ανδρικό και γυναικείο, καθώς και το εκκλησάκι των Αγίων Ακινδύνων, ενώ όλο το κτήριο συνολικά λειτουργεί ως έκθεμα και αποτελεί κόσμημα για την πόλη της Ξάνθης. Το ίδιο το κτήριο είναι ένα  κόσμημα τόσο για τον εξωτερικό του διάκοσμο με συμμετρία. Συνεχίζετε προς την πλατεία Μητροπόλεως. Ο μητροπολιτικός Ναός του Τιμίου Προδρόμου (1839) και το νεοκλασικό κτήριο του Μητροπολιτικού Μεγάρου (1897) αντικρίζουν το πρώτο δημοτικό σχολείο της πόλης, τη Ματσίνειο Σχολή. Λίγο πιο κάτω ο παλαιότερος ναός της πόλης οι Ταξιάρχες (μέσα 18ου – 1834). Διαδρομή γ_Από την πλατεία Αντίκα, παίρνετε αριστερά την οδό Χρηστίδη και διαγράφοντας κυκλική πορεία, φτάνετε στον ναό του Αγίου Γεωργίου, από εκεί μέσω των οδών Μπότσαρη και Αγίου Βλασίου, φτάνετε στον ομώνυμο ναό και ακριβώς απέναντι επί της οδού Βενιζέλου υψώνεται το επιβλητικό αρχοντικό του Ισαάκ Δανιέλ. Αριστερά στον ίδιο δρόμο, στη συμβολή με την Β. Κωνσταντίνου, το αρχοντικό Δημητρίου Χασιρτζόγλου στεγάζει το Λύκειο Ελληνίδων. Το Μουσείο Παραδοσιακής φορεσιάς Ξάνθης Το αρχοντικό του υφασματέμπορου Χασιρτζόγλου (τέλη 19ου αι.) ή παλιό Ταχυδρομείο, πρόσφατα ανακαινισμένο, φιλοξενεί το Λύκειο Ελληνίδων και μια έκθεση με παραδοσιακές φορεσιές που μπορείτε να δείτε κατόπιν συνεννόησης. Τηλέφωνο: +30 25410 28188, +30 69745 86742 www.lykeioellinidon.gr Καπναποθήκες Το 1995 μετρήθηκαν 57 που άντεξαν στον χρόνο, από τις οποίες οι 27 εγκαταλειμμένες. Στην οδό Καπνεργατών 9 θα δείτε το περιβόητο «Π», το μεγαλύτερο συγκρότημα καπναποθηκών που υπήρχε τότε στα Βαλκάνια (χωρητικότητας 49.000 κυβικών μέτρων) και έχτισε το Οθωμανικό Μονοπώλιο. Πιο πέρα, Καπνεργατών και Δημοκρίτου, μια μικρότερη λειτουργεί ως ΚΑΠΗ Ξάνθης, ενώ στην καπναποθήκη της 12 Αποστόλων και Ανδρούτσου στεγάζεται το δραστήριο Ίδρυμα Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης (+30 25410 29282).