Στο Μητροπολιτικό θρόνο της Δράμας τοποθετείται το 1902 ο εθνομάρτυρας και ιερομάρτυρας Χρυσόστομος Καλαφάτης, ο οποίος με την καθοδήγησή του βοηθάει στην ανέγερση των επιβλητικών κτιρίων του τόπου, του σχολείου, του μουσικοδραματικού συλλόγου "Η Αναγεννηθείσα Μακεδονία" και της εκκλησίας των Εισοδίων της Θεοτόκου. Ο Μητροπολίτης Χρυσόστομος (Καλαφάτης) γεννήθηκε το 1867 στην Τρίγλια της Βιθυνίας, στην Προποντίδα και ήταν ο τελευταίος Μητροπολίτης Σμύρνης. Βρήκε μαρτυρικό θάνατο, κατακρεουργήθηκε από φανατισμένο όχλο κατά την ανακατάληψη της πόλης από τους Τούρκους τον Αύγουστο του 1922. Η Ορθόδοξη Εκκλησία τον ανακήρυξε άγιο και εθνομάρτυρα και η μνήμη του εορτάζεται την Κυριακή προ της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού. Με δαπάνες και προσωπική εργασία των κατοίκων, σε μια ιδιαίτερα ταραγμένη περίοδο της ιστορίας της περιοχής όταν οι εθνοφυλετικές ταραχές που προκλήθηκαν από την δράση της Βουλγαρικής Εξαρχίας ήταν στο αποκορύφώμα της, χτίζεται ο μεγαλοπρεπής ναός των Εισοδίων της Θεοτόκου. Ο ναός αποτελεί το καύχημα της κοινότητας και αποτελεί μέχρι και σήμερα το λαμπρότερο και επιβλητικότερο ναό της ευρύτερης περιοχής. Τα εγκαίνιά του έγιναν στις 27 Απριλίου 1907 ημέρα Κυριακή από τον τότε Μητροπολίτη Δράμας Χρυσόστομο που για την ανέγερση του ναού έδωσε την ψυχή του, παρά την απαγόρευση μετακίνησής του από τη Δράμα, από το Χιλμή Πασά. Πάνω από την κεντρική είσοδο του ναού υπάρχει μια επιγραφή η οποία πληροφορεί τον κάθε εισερχόμενο: «ΔΑΠΑΝΑΙΣ ΤΩΝ ΕΥΣΕΒΩΝ ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΤΣΙΑΤΑΛΤΖΗΣ ΩΚΟΔΟΜΗΘΕΙ Ο ΠΕΡΙΚΑΛΛΗΣ ΟΥΤΟΣ ΝΑΟΣ ΕΙΣΟΔΙΩΝ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΕΠΙ ΑΡΧΙΕΡΕΩΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ ΕΝ ΕΤΗ ΣΩΤΗΡΙΩ 1906». Η ανέγερση του ναού ανατέθηκε στον Αυστριακό αρχιτέκτονα Konrad von Vilas, κατά το πρότυπο της Αγίας Φωτεινής της Σμύρνης και βρίσκεται στη θέση του παλαιού ναού, διατηρώντας το ίδιο σπάνιο τέμπλο. Ο ρυθμός του είναι Τρίκλιτος Βασιλική με αμφικλινή κεραμοσκεπή. Η διαμόρφωση της κύριας όψης είναι απλή με κυρίαρχο στοιχείο σύνθεσης τον πύργο του κωδωνοστασίου, που τοποθετείται πάνω στον κεντρικό κατακόρυφο άξονα συμμετρίας όπου και η προεξέχουσα είσοδος του ναού. Όλη η κατασκευή παρά το μεγάλο της μέγεθος, δημιουργεί ένα αρμονικό σύνολο. Εσωτερικά τα κλίτη του ναού ορίζονται από επτά ζεύγη πεσσών διαστάσεων 0,83x0,83μ. Οι πεσσοί γεφυρώνονται κατά την εγκάρσια έννοια με σφενδόνια που ενισχύουν την καμάρα του κεντρικού κλίτους. Σφενδόνια επίσης βαίνουν μεταξύ των πεσσών και παραστάδων που διαρθρώνουν τον βόρειο και νότιο τοίχο, αλλά μόνο στο τμήμα που ορίζεται ανάμεσα στο δάπεδο του εξώστη και την οροφή. Στα πλάγια κλίτη η στέγαση γίνεται με σταυροθόλια. Ο εξώστης έχει σχήμα Π και απολήγει προς ανατολάς στο δεύτερο ζεύγος των πεσσών, δηλαδή προ του τέμπλου. Οι οροφές είναι βαμμένες στο γαλανό του ουρανού με χρυσά αστεράκια, ενώ ανθέμια και φυτικά μοτίβα που περιβάλουν σταυρούς αναπτύσσονται στα τόξα και τις κορνίζες. Το τέμπλο του ναού προέρχεται από τον προγενέστερο ναό, ο οποίος κατεδαφίστηκε στις αρχές του 20ου αιώνα προκριμένου να αναγερθεί ο νέος. Είναι σπάνιο ξυλόγλυπτο, το οποίο αποτελεί ένα αξιόλογο δείγμα της εκκλησιαστικής ξυλογλυπτικής του 19ου αιώνα. Σύμφωνα με στοιχεία του Κώδικα της Κοινότητας Τσατάλτζας το τέμπλο κατασκευάστηκε κατά τα έτη 1842-1844 από τον ταλιαδώρο μάστρο-Βελένη. Οι εικόνες του τέμπλου οργανώνονται κατά οριζόντιες ζώνες. Εκτός από την κύρια ζώνη των δεσποτικών εικόνων έχουμε δυο ζώνες επιστυλίου. Δεν αποτελούν ένα ενιαίο σύνολο καθώς μετά την οικοδόμηση του νέου ναού και την μετασκευή του τέμπλου, ένα μέρος των Δεσποτικών εικόνων αντικαταστάθηκε με νεότερες. Κάποιες από τις εικόνες μικρού μεγέθους συντηρήθηκαν πρόσφατα με πρωτοβουλία του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου του ναού από τον συντηρητή έργων τέχνης Καστρίτη Άγγελο. Έξι από τις δεσποτικές εικόνες του ναού είναι έργα του Έλληνα ζωγράφου – Αγιογράφου Κωνσταντίνου Παρθένη. Ο Παρθένης γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου το 1878 από Έλληνα πατέρα και Ιταλίδα μητέρα. Σπούδασε ζωγραφική από το 1895 έως το 1903 στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Βιέννης. Αμέσως μετά επέστρεψε στην Ελλάδα και ασχολήθηκε με την αγιογράφηση των εικόνων του ναού των Εισοδίων της Θεοτόκου Χωριστής. Οι εικόνες είναι προσαρμοσμένες στο κυρίαρχο την εποχή εκείνη ύφος της θρησκευτικής ζωγραφικής στην Ελλάδα που διαμορφώθηκε κυρίως στην Αθήνα ως η επίσημη αντίληψη για μια νέοβυζαντινή ζωγραφική. Πρόκειται για την λεγόμενη «βελτιωμένη» βυζαντινή ζωγραφική που πρότεινε στους νεοέλληνες και έγινε αποδεκτή από την ηγεσία της Ελλαδικής Εκκλησίας ο γερμανός ζωγράφος Thiersch (Θείρσιος). Όλες οι εικόνες είναι σχεδόν ίδιων διαστάσεων 1.10x0.83μ., καθώς αρχικά προορίζονταν για το τέμπλο του ναού. Σήμερα στο τέμπλο είναι τοποθετημένες πέντε από αυτές, ο Ιησούς Χριστός ο Παντοκράτωρ, η Θεοτόκος, τα Εισόδια της Θεοτόκου, ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος και οι Άγιοι Απόστολοι Παύλος και Σίλας. Η έκτη εικόνα ο Προφήτης Ηλίας είναι τοποθετημένη στο μεσαίο κλίτος στην αριστερή κιονοστοιχία.

Φορέας: Ιερά Μητρόπολη Δράμας
Τηλ. +302521032362